در زمینه اجرای تاسیسات الکتریکی، امروزه نورپردازی به یکی از مهمترین عوامل زیبایی ساختمانها و بناهای تاریخی تبدیل شده است؛ طوری که ممکن است بنایی با معماری بسیار زیبا، با یک نورپردازی غیر اصولی و نادرست، زیبا به نظر نرسد و از سویی دیگر بنایی با معماری ساده اما نورپردازی صحیح و حرفهای بسیار زیباتر از آنچه هست به چشم آید. در طراحی روشنایی، علاوه بر خلاقیت طراح، رعایت برخی اصول نورپردازی نیز لازم و ضروری است.در نورپردازی بناهای تاریخی بهتر است ترجیحا تجهیزات نورپردازی را نزدیک به بنا نصب کرد. با این کار، نورپردازی کامل (wall washing) حاصل خواهد شد؛ به این صورت که نور، سطح دیوار را به طور کامل میپوشاند(همانند نوری که بر دیوار ساختمانها تابیده میشود). این شکل از نورپردازی باعث میشود تا شکل و ابعاد بنا و نماهای آن به خوبی به نمایش درآیند. علاوه بر این، نصب نورافکنها در نزدیکی بنا از پخش نور در پیادهرو و ایجاد آلودگی نوری جلوگیری خواهد نمود. برای بناهای کوچک معمولا از نورافکنهای با نور نازک استفاده میشود. در صورتی که امکان نصب نورافکن در نزدیکی بنا ممکن نباشد، طراحی روشنایی کار دشوارتری خواهد بود. در این حالت نور بایستی طوری به سمت بنا هدایت شود تا مزاحمتی برای فضای اطراف ایجاد نکند.میزان تابش عمودی که باید به سمت بنا تابیده شود بستگی به پارامترهای متفاوتی دارد که مهمترین آنها جنس مصالح مورد استفاده در ساختمان و روشنایی محیط اطراف میباشد؛ اما به طور کلی مقدار متوسط تابش عمودی میتواند از ۰ تا ۳۰ لوکس (برای ساختمانهای تاریک قرار گرفته در محیط تاریک) و تا ۳۰۰ لوکس (برای ساختمانهای روشن قرار گرفته در محیط روشن) متغیر باشد.
رای نمایش رنگ طبیعی بناهای تاریخی به هنگام شب، بهترین و تنها راه ممکن استفاده از رنگ سفید است. برای این کار استفاده از لامپهای LED بهترین گزینه است. همچنین ابعاد کوچک این لامپها باعث میشود تا وجود آنها مزاحمت چندانی برای فضا ایجاد نکند.
برای نمایش برخی از بخشها و جزئیات بنا، از نورپردازی تاکیدی (Accent Lighting) استفاده میشود. در صورتی که نیاز به استفاده از رنگهای مختلف در نورپردازی باشد، باز هم بهترین گزینه ممکن استفاده از لامپهای LED است. در واقع اثر رنگهای اشباع شده در انواع مختلف لامپ های LED بسیار بهتر از لامپ های متال هالید با فیلترهای رنگی است. پس از انتخاب لامپ، مسئله مهمی که بایستی از آن اطمینان حاصل کرد، یکسان بودن دمای رنگ منابع نوری میباشد. در صورتی که دمای رنگ منابع نوری با یکدیگر برابر نباشد، نتیجه بسیار بد و نامطلوبی را بر روی بنا خواهد داشت.
در بسیاری از موارد، برای نورپردازی بناهای تاریخی از نورافکن استفاده می شود. نورافکنها معمولا دارای لامپهای LED بوده و دارای اشکال متفاوتی میباشند. نورافکنهای انتخابشده بایستی دارای درجه حفاظت (IP) بالایی باشند. IP یا Ingress Protection برای نمایش میزان حفاظت چراغ در برابر نفوذ اشیای خارجی (نظیر گرد و غبار و حشرات) و آب (نفوذ رطوبت یا پاشش آب) مورد استفاده قرار میگیرد. درجه حفاظت شامل یک کد دو رقمی است که رقم اول نشاندهنده میزان محافظت در برابر نفوذ اشیای جامد خارجی است و رقم دوم میزان محافظت در برابر آب را نشان میدهد. هر چه این ارقام بالاتر باشد، به این معنی است که چراغ مقاومت بیشتری در برابر محیط اطراف خواهد داشت.در نورپردازی بناهای تاریخی معمولا از چراغهای IP66 استفاده میشود تا این چراغها بتوانند در طول مدت زمان نوردهی مورد انتظار، عملکرد مطلوبی داشته و نور یکنواختی را از خود ساطع کنند و عوامل بیرونی بر عملکرد آنها تاثیر نداشته باشد.
نمونهای از طرحهای نورپردازی بناهای تاریخی
Grand Palace, Brussels
بنای Grand Palace در بروکسل نروژ یکی از بناهای شناخته شده در سرتاسر جهان است که به واسطه نورپردازی بسیار دقیق و حرفهای، زیبایی آن دوچندان شدهاست. برای نورپردازی این مجموعه از ۱۶۵۰ نورافکن با لامپ LED استفاده شده است که با نور ملایم سفیدرنگ، زیباییهای بنا به شکلی کاملا حرفهای به نمایش در آمده است. با استفاده از یک سیستم کنترل مرکزی، یک برنامه نورپردازی RGBW (شامل رنگهای قرمز، سبز، آبی و سفید) پویا و دینامیک برای این بنا در نظر گرفته شده است. با استفاده از این سیستم مرکزی نیاز به هیچ تجهیز اضافه دیگری نبوده و کنترل رنگ LEDها از همین طریق صورت میگیرد. همچنین با استفاده از این سیستم کنترلی، هزینه مصرف انرژی مجموعه تا ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده است. در ادامه تصاویری از نورپردازی این بنای تاریخی را مشاهده میکنید.
Acquario Romano, Rome
بنای Acquario Romano در شهر رم امروزه به عنوان یک مرکز معماری و فرهنگی مورد استفاده قرار میگیرد. این بنا توسط ۳۲ نورافکن LED نئو، نورپردازی شده است. تمام منابع نوری توسط یک سیستم کنترلی DMX تحت کنترل قرار داشته که باعث ایجاد یک برنامه رنگ پذیری بسیار مطلوب، دلنشین و پویا شده است.