هنرمندان معماری ایرانی و غربی و سازندگان بناهای دولتی، آموزشی و صنعتی در دوره پهلوی اول، برای نخستین بار با نوعی انتخاب تاریخی روبرو شدند: درک این مسئله که از چه دوره ای، چگونه و به چه اندازه انتخاب کنند. با وجود تأثیر پذیری بسیار معماران از فضای سیاسی باستان‌گرایی آن دوره، فراوانی بناهای ساخته شده کمکی بود برای تنوع دادن در فضای معماری باستان‌گرایی؛ که نمونه ی این سازه ها کاخ شهربانی دربند، بانک ملی، مدرسه ی فیروز بهرام و ساختمان فرش می باشد.
در این دوره نام معماران اروپایی و ایرانیان از فرنگ برگشته به چشم می خورد. یکی از آنها معمار و باستان شناس فرانسوی، آندره گدار بود که ضمن انجام کارهای برجسته‌ای در این دوره، طراحی و ساخت موزه ایران باستان، طراحی مقبره ی حافظ، طراحی ساختمان کتابخانه ی ملی، و ساختمان دانشکده های دانشگاه تهران از آثار او است. گدار در ساخت موزه ی ایران باستان از طاق کسری الهام گرفته و یادمان بنای حافظ را با الگوبرداری از عناصر معماری اسلامی- ایرانی به صورت کلاه فرنگی در وسط باغی سرسبز ساخته است.
یکی دیگر از این معمارن، لئون مارکوف روسی می باشد که سازه های بسیاری مانند کارخانه ی قند ورامین، دبیرستان البرز، اداره ی پست و تلگراف تهران، کارخانه سیمان تهران، زندان قصر، عمارت “بلدیه” در میدان توپخانه، ساختمان البرز، دانشسرای عالی و همکاری در ساخت دانشگاه تهران در کارنامه ی او می باشد. سبک وی آمیزه ای از چهار نوع شیوه ی مدرن، ترکیبی، غربی و ایرانی (بیشتر متاثر از نتایج پژوهشهای باستان شناسی و دوران صفویه) است.
از میان معماران ایرانی فرنگ رفته “وارطان هوانسیان”، فارغ‌التحصیل دانشکده ی هنرهای زیبای پاریس را می توان نام برد. هنرستان دخترانه شمسایی، قصر شاه در سعدآباد و تکمیل عمارت کلوپ افسران وزارت جنگ و مهمانخانه بزرگ دربند و نیز ساختمان اداری جیپ از کارهای او است. معماری مدرن پیش از جنگ جهانی دوم، آرت نوو، دیدگاه های باوهاوس، کارهای آدلف لوس و لوکوربوزیه الهام بخش ساختمان‌های هوانسیان بود. با وجود مخالفت وی با التقاط گرایی و تقلید از شکل های معماری سنتی ایرانی، اما هوانسیان به رسوم اجتماعی توجه زیادی نشان داد و سعی در پاسخگویی به آن در ساختمان‌های مدرن داشت.
“کریم طاهرزاده بهزاد” از دیگر معماران ایرانی آن دوران، تحصیل کرده ی ترکیه و آکادمی معماری برلین بود. از مشهورترین کارهای او بنای آرامگاه فردوسی، بیمارستان شاهرضا و مدرسه شاهرضا در مشهد و ایستگاه راه آهن تهران و دیگر بناهای راه آهن و ساختمان اداری کارخانه چیت‌سازی در بهشهر می باشد. به گفته ی زارعی و دیگران (۱۳۹۳)، در ساخت آرامگاه فردوسی، تاثیر پذیری از حجم باستانی معماری گذشته مانند معماری آرت دکو، باعث موفقیت طاهرزاده بهزاد در طراحی ساختمانی با ارجاع به گذشته باستانی ایران شد.
از دیگر معماران عهد رضاخان، محسن فروغی، پسر محمدعلی فروغی بود که در “مدرسه عالی بوزار” فرانسه تحصیل کرد. او با تاسیس اداره ساختمان بانک ملی تقریبا تمام ساختمان‌های آن زمان بانک ملی را طراحی کرد. دانشکده حقوق و ادبیات دانشگاه تهران، مجموعه بزرگ کاخ دارایی و ساختمان تعاون بانک ملی از کارهای اوست.
